Recentelijk heeft VTK-oprichter Goof Lukken een opinie-artikel geschreven voor de TelegraaF (De Kwestie). Hieronder vindt u de tekst van het artikel:
Dierentuinen zijn een betekenisvol dagje uit
De voorjaarsvakantie staat voor de deur. Vaak een moment voor families om weer een dagje uit te plannen. Kan je dan als consument nog verantwoorden dat je een dierentuin bezoekt? Dierenwelzijn staat opnieuw volop ter discussie. Hertenkampen zouden moeten verdwijnen en we kijken kritischer naar de bio-industrie. Een bezoek aan een dierentuin kan echter juist heel betekenisvol zijn.
Modern, uniek en natuurbescherming
Nederlandse dierentuinen behoren tot de modernste tuinen in de wereld. Zeker als het gaat om het huisvesten van dieren in natuurlijke groepen én verblijven. De leden van de Nederlandse Vereniging voor Dierentuinen (NVD) voldoen aan de hoogste Europese eisen en zijn allemaal verschillend van karakter. Ieder park belicht de verschillende onderdelen van de natuur op zijn eigen wijze: van regenwoud tot oceaan of van apen tot vogels. Waar dierentuinen vroeger zoveel mogelijk diersoorten probeerden te verzamelen, brengen ze nu een focus aan in de collectie. Bovendien maken ze ook meteen duidelijk waarom we hun soortgenoten in het wild goed moeten beschermen. In enkele gevallen zijn dieren (die opgroeiden in dierentuinen) succesvol uitgezet in de wilde natuur. Prachtige voorbeelden zijn de terugkeer van vale gieren in Bulgarije en Sardinië of de herintroductie van wisenten. De wisent, een Europese bizon, was ook uitgestorven in het wild. Er leefden nog dertig exemplaren in dierentuinen en na een verantwoord fokprogramma zijn er een aantal exemplaren weer uitgezet in de natuur van Oost-Europa.
Daarnaast zamelen de dierentuinen ook geld in voor natuurbescherming. Tussen 2017 en 2022 haalden de Europese dierentuinen 119 miljoen euro op voor natuurbeschermingsprojecten. Bovendien doneerden ze bijna 425.000 mensuren (experts). Wereldwijd zijn zoo’s de tweede grootste wervers van geld voor natuurbescherming. Ook wordt in dierentuinen onderzoek gedaan naar diergedrag, voeding en tal van andere onderwerpen. Deze kennis helpt natuurbeschermers in ‘het wild’.
Leuk leren
Veel dierentuinen dompelen bezoekers onder in de sfeer van verschillende landen, continenten of biotopen. Dierenparken hebben niet alleen een functie op het recreatieve vlak. De NVD-tuinen hebben als hoofddoelstelling de bezoeker ook iets te leren over dieren en de natuur. Door hun gasten in een belevenisvolle omgeving te brengen, staan bezoekers meer open om informatie te ontvangen. Educatie gebeurt door de bekende borden, maar steeds vaker ook door multimedia, thematisering en apps of games. Door deze leuke aantrekkelijke vorm van leren, pikken vooral ook kinderen snel kennis op.
Veel onterechte vooroordelen
De gemiddelde bezoeker heeft helaas nog veel stereotype vooroordelen over dierentuinen. Wie denkt dat de leeuwen, apen of olifanten uit de wilde natuur naar zoo’s worden gehaald, heeft geen gelijk. Dierentuinen fokken al tientallen jaren met de bestaande collecties in de dierenparken. Er zijn Europese diermanagement-programma’s waarbij de nadruk ligt op het in stand houden van (met uitsterven) bedreigde soorten. Dieren hebben ook geen economische waarde. Wanneer een dierenpark een nieuwe soort wil laten zien, hoeft men niet voor het dier te betalen, maar moet men wel investeren in een (modern en verantwoord) verblijf. Ook moet de coördinator binnen de Europese dierentuinen besluiten dat een dier/dierengroep mag verhuizen. Tenslotte zijn de transportkosten voor de ontvangende tuin.
Een dierentuin is zoveel meer dan een attractie. Zoo’s leveren een grote maatschappelijke bijdrage aan natuurbescherming, educatie, onderzoek en natuurbescherming buiten de dierentuin. Kortom: plan weer eens een dagje dierentuin. Bezoek eens een andere zoo, het is naast een leuk, vooral een betekenisvol dagje uit.
Goof Lukken
Docent Attractions & Theme Parks Management, tourism and leisure bij Breda University of applied sciences.