Wat is vrije tijd?

Voor vrijetijdsonderzoeker van der Poel is het begrip vrijetijd (aan elkaar geschreven) moeilijk te definiëren, omdat het erg afhangt van de benaderingswijze. Zo werd vroeger alle niet-werktijd als vrijetijd omschreven, later alle tijd die besteed wordt aan niet alledaagse bezigheden. Kenmerkend voor vrijetijd is echter dat het individu zeggenschap heeft over de indeling en de besteding van de tijd.

Ontwikkeling, geschiedenis

De vrijetijdsindustrie heeft zich de afgelopen 65 jaar ontwikkeld tot een belangrijke pijler onder de Nederlandse economie. Mensen vinden vrije tijd belangrijk en zijn bereid hier een toenemend deel van hun besteedbare inkomen aan uit te geven. De groeiende vraag heeft ertoe geleid dat ook het aanbod enorm in diversiteit is toegenomen. Inmiddels is sprake van een volwaardige economische activiteit met in een aantal gevallen bovengemiddelde groeiperspectieven.

De waarde van toerisme en recreatie: 91,2 miljard euro

Tot maart 2020 floreerde de sector in Nederland, en dat zien we terug in de constante groei in bestedingen van de afgelopen 10 jaar (2010-2019). De totale toeristische-recreatieve bestedingen in Nederland in 2019 bedroegen bijna 91,2 miljard euro. Dit is 5,4% hoger dan in 2018 en zelfs 53% hoger dan in 2010. De coronacrisis stopte de groei, maar het herstel was in 2021 en 2022 al weer te zien. In 2021 was de bijdrage 58,9 %. In 2022 zette het herstel al weer door. In 2022 besteedden toeristen al weer 96 miljard euro. De eerste indicatiecijfers van 2023 geven aan dat de huidige bijdrage waarschijnlijk hoger wordt dan die in 2019. Voor meer info over de bestedingen kijk op de link van het CBS

Vrijetijdsparticipatie is hoog

De vrijetijdsparticipatie van de Nederlandse bevolking was in 2018: 98,7%. Dit betekent dat in het jaar 2018 circa 16,6 miljoen Nederlanders tenminste één vrijetijdsactiviteit buitenshuis van meer dan een uur ondernamen. In 2018 werd bijna 68 miljard euro uitgegeven aan deze activiteiten. Dit is gemiddeld 18,75 euro per persoon per activiteit.

Van deze 68 miljard euro is bijna 42,7 miljard euro uitgegeven tijdens het ondernemen van vrijetijdsactiviteiten buiten de eigen woning (gemiddeld 11,81 euro per persoon per activiteit). Het grootste gedeelte van dit bedrag gaat op aan bestedingen in winkels en aan consumpties. De overige 25,1 miljard euro zijn uitgaven die samenhangen met vervoer (22,8 miljard euro) en vaste kosten als abonnementen en lidmaatschappen (2,3 miljard euro). Dit komt uit op gemiddeld 6,94 euro per persoon per activiteit.

Bron: Onderzoek naar de maatschappelijke waarde van toerisme en recreatie, CELTH, 2021

Het CBS zegt hierover: ‘De toeristische bestedingen in Nederland bedroegen 87,5 miljard euro in 2018 en waren daarmee 6,4 procent hoger dan in 2017. Gecorrigeerd voor prijsveranderingen groeiden deze bestedingen met 4,1 procent. Het aantal banen in de toeristische sector nam met 27 duizend toe tot 791 duizend. Dit blijkt uit onderzoek van het CBS op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken. De groei in toeristische bestedingen was te danken aan zowel de bestedingen van binnenlandse toeristen als van buitenlandse toeristen in Nederland. De bestedingen van binnenlandse toeristen waren 2,7 miljard euro hoger dan in 2017 en bedroegen in totaal 51,9 miljard euro (2018). De bestedingen van buitenlandse toeristen namen met 2,5 miljard euro toe naar 32,5 miljard euro.Het aantal banen in de toeristische sector in Nederland is in 2018 met 3,6 procent gestegen naar 791 duizend banen. Het aandeel van de toeristische sector in het totaal aantal banen nam toe naar 7,5 procent.’

Maatschappelijk is toerisme en recreatie van groot belang!

Naast economische waarde heeft toerisme en recreatie ook een bredere maatschappeljke functie. Toerisme en recreatie zorgen daarnaast voor waarde van de leefomgeving en voor sociale processen. De sector voelt een sterke verantwoordelijkheid voor onze gezondheid en ons welzijn: door het faciliteren van onderlinge verbind.ing en (zakelijke) ontmoetingen tussen mensen, door te stimuleren dat mensen in beweging komen – letterlijk en figuurlijk – en hun vrije tijd zinvol kunnen invullen, door te zorgen voor leven in de brouwerij en de broodnodige kennis en ontspanning. Als de coronapandemie iets duidelijk heeft gemaakt, is het hoe diep deze oer-menselijke behoeften in ons collectieve DNA verankerd zijn. (zie voor de complete maatschappelijke waarde dit onderzoek)

De komende jaren heeft de gastvrijheisbranche wel een aantal uitdagingen zoals professionaliseren en innoveren. Dit is de visie van Gastvrij Nederland en Breda University daarover. Verschillende cijfers over vrijetijd zijn te vinden in het Trendrapport Toerisme en Recreatie (waarin VTK-oprichter Goof Lukken de afgelopen jaren diverse artikelen heeft geschreven). Ook op zoek naar meer cijfers over recreatie, leisure, toerisme of vrijetijd? Raadpleeg de site van het CBS of het NBTC.

Topsector

De vrijetijdsindustrie is één van de topsectoren van de toekomst. Het is een industrie die niet makelliijk te verplaatsen is en gebonden is aan zijn of haar ‘roots’.  Verdere professionalisering is in de toekomst wel nodig. De wereldwijde concurentie wordt groter en de gast van de toekomst is veeleisender.